ساعت‌های دیواری برای قرن‌ها جزء اصلی خانه‌ها و ادارات بوده‌اند و فناوری پشت آن‌ها در طول زمان تکامل یافته است. یکی از مهم‌ترین اجزای ساعت دیواری، موتور آن است که عقربه‌های ساعت را به‌حرکت درمی‌آورد و زمان را به‌درستی نشان می‌دهد. انواع مختلفی از موتور ساعت دیواری در بازار موجود است که هرکدام ویژگی‌ها و مزایای منحصر‌به‌فرد خود را دارند. در این مقاله، انواع موتور ساعت دیواری را معرفی می‌کنیم و قطعات آن‌ها را برمی‌شماریم. همچنین طرز عملکرد هر موتور را توضیح می‌دهیم.
انواع موتور ساعت دیواری به دو دسته کلی موتور کوارتز و موتور مکانیکی تقسیم‌بندی می‌شوند. بیایید درباره هرکدام از این موتورها بیشتر بدانیم.
موتور ساعت دیواری کوارتز
انواع موتور ساعت دیواری کوارتز به دلیل دقت، قابلیت اطمینان و مقرون‌به‌صرفه‌بودن، به‌طور گسترده‌ای در ساعت‌های دیواری مدرن استفاده می‌شود. این موتورها مکانیکی نیستند و با باتری کار می‌کنند. آن‌ها دارای یک قطعه کوچک از کریستال کوارتز هستند. در اینجا یک مرور کلی بر اجزا، نحوه عملکرد موتور کوارتز و ویژگی‌های کلیدی آن آورده شده است.
- باتری: موتور ساعت کوارتز توسط باتری‌ها به کار می‌افتد. معمولا باتری‌های قلیایی یا لیتیومی استاندارد برای این نوع از انواع موتور ساعت دیواری استفاده می‌شوند. حرکات کوارتز نیاز به انرژی کمی دارد و به‌همین دلیل باتری کوارتز زمان طولانی کار می‌کند. باتری، انرژی لازم برا ارتعاش کوارتز را فراهم می‌کند.
- کریستال کوارتز: در قلب موتور ساعت دیواری کوارتز یک قطعه کوچک کریستال کوارتز قرار دارد که از سیلیسیم دی اکسید ساخته شده است. هنگامی که یک جریان الکتریکی (توسط باتری) به کریستال اعمال می‌شود، با فرکانس دقیقی می‌لرزد. کوارتز به دلیل خواص پیزوالکتریک خود شناخته شده است، به این معنی که در هنگام فشار مکانیکی، بار الکتریکی تولید می‌کند.
- ارتعاشات کریستال کوارتز بسیار منظم و قابل پیش‌بینی است. با شمارش این ارتعاشات، موتور ساعت کوارتز می‌تواند زمان را به‌دقت اندازه‌گیری کند. فرکانس ارتعاشات معمولاً ۳۲۷۶۸ هرتز است که مترادف با یک ارتعاش در هر ۰.۰۰۰۰۳۰۵۲ ثانیه است.
- موتور پله‌ای: کوارتز پالس‌های الکتریکی را به موتور پله‌ای می‌فرستد. موتور پله‌ای (stepper motor)، یک موتور الکتریکی است که به جای حالت پیوسته، در یک سری پله‌های زاویه‌ای کوچک می‌چرخد.
- چرخدندهها: انرژی حاصل از موتور پله‌ای dial train یا همان چرخ‌دنده‌های ساعت را فعال می‌کند و چرخدندهها عقربه‌های ساعت را می‌چرخانند.
انواع موتور ساعت دیواری کوارتز به دلیل دقت زیاد خود شناخته شده‌اند. آن‌ها معمولاً فقط چند ثانیه در ماه خطا دارند. ساعت‌هایی که با این موتورها ساخته می‌شوند در مقایسه با ساعت‌هایی که موتور مکانیکی دارند، کم‌تر خراب شد و نیاز به تعمیر و نگهداری دارند. دلیل آن هم این است که قطعات متحرک کم‌تری دارند. انواع موتور ساعت دیواری کوارتز در شکل‌ها و اندازه‌های مختلفی ساخته می‌شوند و عملکرد آن‌ها بی‌صدا است.
موتور مکانیکی ساعت دیواری
موتور مکانیکی ساعت دیواری، برخلاف انواع موتور ساعت دیواری کوارتز، مکانیسم پیچیده‌ای دارد. این موتور شامل چندین جزء است که با هم کار می‌کنند تا زمان را به‌درستی نشان دهند. این موتورها می‌توانند بدون باتری کار کنند. اجزای اصلی موتور مکانیکی ساعت دیواری شامل موارد زیر است:
فنر اصلی (Main Spring) : فنر منبع اصلی انرژی در ساعت مکانیکی است. این فنر مارپیچ یا به‌صورت دستی یا به‌طور خودکار پیچیده می‌شود.
- چرخدندهها (Gear Train): قطار چرخ‌دنده متشکل از یک سری چرخ‌دنده است که انرژی را از فنر اصلی به مکانیزم فرار منتقل می‌کند و در عین حال سرعت چرخش را برای دستیابی به نرخ مطلوب زمان کاهش می‌دهد.
- مکانیسم فرار (Escapement Mechanism): Escapement Mechanism جزء مهمی است که آزاد‌شدن انرژی از فنر اصلی را به‌شکل کنترل‌شده تنظیم می‌کند و به ساعت امکان می‌دهد زمان دقیق را نشان دهد. دو جزء اصلی این مکانیزم شامل چرخ فرار و چنگال پالت است.
- چرخ فرار (Escape Wheel): چرخ دندانه‌دار که توسط قطار دنده رانده می‌شود.
- چنگال پالت (pallet fork): اهرمی با دو شاخک که به‌طور متناوب دندانه‌های چرخ فرار را قفل و آزاد می‌کند و آزاد‌شدن انرژی به چرخ تعادل را کنترل می‌کند.
- چرخ تعادل (Balance Wheel): چرخ تعادل که با سرعت ثابت به جلو و عقب نوسان می‌کند و انرژی خود را از مکانیزم فرار می‌گیرد.
- فنر تعادل (Hirspring): فنر تعادل فنر ریز و پیچیده‌ای است که به چرخ تعادل متصل می‌شود. خاصیت ارتجاعی آن به چرخ تعادل اجازه می‌دهد تا با سرعت ثابتی نوسان کند و زمان را به‌شکل صحیحی نشان دهد.
- مکانیسم تنظیم (Regulating Mechanism): این مکانیسم امکان تنظیم نرخ نوسان چرخ تعادل را فراهم می‌کند و در نتیجه دقت ساعت را تنظیم می‌کند. در اکثر ساعت‌های مکانیکی، این کار با تنظیم طول موثر فنر تعادل با استفاده از یک اهرم تنظیم‌کننده انجام می‌شود.
- اجزای زمان‌سنجی (Timekeeping Components): شامل عقربه‌های ساعت، دقیقه و ثانیه و همچنین چرخدندهها و مکانیسم‌هایی است که حرکت تنظیم‌شده فرار را به عقربه‌ها منتقل می‌کند و زمان را روی صفحه ساعت نشان می‌دهد.
به‌طور خلاصه، فنر اصلی انرژی را به قطار دنده می‌دهد و سپس این انرژی به مکانیسم فرار منتقل می‌گردد. اجزای مکانیزم فرار، آزاد‌شدن انرژی به چرخ تعادل را تنظیم می‌کند که به دلیل عملکرد فنر تعادل، با سرعت ثابتی به جلو و عقب نوسان می‌کند. سپس حرکت تنظیم‌شده چرخ تعادل به اجزای زمان سنج منتقل می‌شود و گذر زمان را روی صفحه نشان می‌دهد.
خرابی و تعمیر ساعت‌هایی که از انواع موتور ساعت دیوار مکانیکلی استفاده می‌کنند، سخت‌تر است. همچنین این ساعت‌ها به دلیل داشتن اجزای متحرک، صدا دارند.
سخن آخر
انواع موتور ساعت دیواری به دو نوع اصلی موتور کوارتز و موتور مکانیکی تقسیم‌بندی می‌شوند. هر کدام از این موتورها اجزا و ویژگی‌های خاصی را دارند. خرید موتور ساعت یکی از مهم‌ترین انتخاب‌ها برای ساخت ساعت است. ساعت‌های مدرن‌تر، از موتور کوارتز استفاده می‌کنند و نیاز به باتری دارند، درحالیکه انواع قدیمی‌تر دارای موتور مکانیکی هستند. شما می‌توانید انواع موتور ساعت دیواری را که در ایران، تایوان، ژاپن و سایر کشورها ساخته شده‌اند از یکتا تجارت عصر خریداری کنید.
